Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրը դա իոնացնող ճառագայթում առաջացնող նյութն է (աղբյուրը)։ Օրինակ ռադիոակտիվ աղբյուրները, ռենտգենյան սարքերը, լիցքավորված մասնիկների արագացուցիչները:

ՈՉ: Նշված ալիքները միջավայրում չեն առաջացնում իոնիզացիա։ Նշված ալիքներն առաջացնող սարքերը չեն հանդիսանում իոնացնող ճառագայթման աղբյուրներ:

ՈՉ։ Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրները (և ռադիոակտիվ աղբյուրները և իոնացնող ճառագայթման գեներատորները) ըստ ազդեցության վտանգավորության բաժանվում են տարբեր դասերի։

Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների դասակարգումը՝ ըստ վտանգավորության սահմանված է «Ճառագայթային անվտանգության կանոնները» հաստատելու մասին ՀՀ կառավարության 1489-Ն առ 18․08․2006թ․ որոշման 7-րդ հոդվածով:

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=109976

ՈՉ։ Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրներին վերաբերող անվտանգության և պաշտպանության պահանջները կախված են այդ աղբյուրների վտանգավորության դասից։ Առավել վտանգավոր աղբյուրները պահանջում են ավելի «լուրջ/խիստ» պաշտպանական միջոցառումներ և վերահսկողություն:

Իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների վերահսկման համար կիրառվում են հետևյալ հիմնական միջոցառումները․

• կարգավորող իրավական համակարգի ստեղծում և արդիականացում՝ համաձայն միջազգային առաջատար պրակտիկայի,
• աղբյուրների պետական գրանցում,
• աղբյուրների հետ իրականացվող գործունեության լիցենզավորում,
• աղբյուրների հետ աշխատանքներ կատարող անձանց լիցենզավորում,
• տրված լիցենզիայի պայմանների և անվտանգությանն ու պաշտպանությանը վերաբերող պահանջների կատարման պարբերական վերահսկողություն (տեսչական ստուգումներ):

Աշխատակազմի և բնակչության ճառագայթային անվտանգությունը և պաշտպանությունը ապահովելու համար իրավաբանական և ֆիզիկական անձիք պետք է իրականացնեն հետևյալ հիմնական միջոցառումները․

• իրենց գործունեությանը վերաբերող ճառագայթային անվտանգության և պաշտպանության բնագավառի իրավական փաստաթղթերի ծանոթացում,
• ճառագայթման աղբյուրների հետ աշխատանքներ իրականացնող անձանց պարբերաբար վերապատրաստում և գիտելիքների արդիականացում՝ ճառագայթային անվտանգության և պաշտպանության բնագավառին առընչվող հարցերի շուրջ,
• տրված լիցենզիայի պայմանների և պահանջների կատարում,
• անձնակազմի և աշխատատեղերի ճառագայթային մոնիտորինգի պարբերաբար իրականացում,
• անձնակազմին անհրաժեշտ հատուկ պաշտպանական միջոցների ապահովում:

ԱՅՈ։ «Ճառագայթային անվտանգության նորմերը» հաստատելու մասին ՀՀ կառավարության 1219-Ն առ 18․08․2006թ․ որոշման 15-րդ և 32-րդ հոդվածներով սահմանված են ճառագայթահարման դոզաների «լիմիտներ» թե աղբյուրների հետ աշխատանքների իրականացնող անձանց և թե այլ անձանց համար։

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=95802

Ճառագայթման աղբյուրների գրանցումը դա մի գործընթաց է, որն իրականացվում է աղբյուրների վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվությունը պետությանը տրամադրելու համար՝ քանի որ պետությունն է իրականացնում դրանց անվտանգության վերահսկողությունը։ Աղբյուրների գրանցումն իրականացվում է ՀՀ կառավարության  765-Ն առ 16․08․2001թ․ որոշման համաձայն

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=87164

Լիցենզիան դա պետության կողմից սահմանված որոշակի գործունեության տեսակով/ներով զբաղվելու իրավունքը հաստատող և/կամ հավաստող պաշտոնական թույլտվություն է կամ պաշտոնական փաստաթուղթ է:

ՀՀ-ում ճառագայթման աղբյուրների հետ իրականացվող՝ լիցենզավորմանը ենթակա գործունեության տեսակները սահմանված են «Լիցենզավորման մասին»  ՀՀ օրենքի առ 30․05․2001թ․ հոդված 43-ում բերված աղյուսակի 13-րդ կետում։

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=145084

Ճառագայթման աղբյուրների հետ իրականացվող գործունեության լիցենզիան դա օրենքում նշված գործունեության տեսակներով զբաղվելու իրավունքը հաստատող և/կամ հավաստող պաշտոնական թույլտվություն է կամ պաշտոնական փաստաթուղթ է:

«Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքում ներկայացված՝ ճառագայթման աղբյուրների հետ իրականացվող գործունեության յուրաքանչյուր տեսակով զբաղվելու լիցենզավորումն իրականացվում է այդ տեսակի գուրծունեության լիցենզավորման կարգի համաձայն։ Լիցենզավորման կարգերը հաստատված են ՀՀ կառավարության համապատասխան որոշումներով։

• «Ռադիոակտիվ նյութերի կամ ռադիոակտիվ նյութեր պարունակող սարքերի կամ գեներացնող ճառագայթման աղբյուրներիօգտագործման լիցենզավորման կարգը եվ լիցենզիայի ձեվը հաստատելու» մասին 9․12․2004թ․ ՀՀ կառավարության 1751-Ն որոշում

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=107209

• «Ռադիոակտիվ նյութերի կամ ռադիոակտիվ նյութեր պարունակող սարքերի փոխադրման լիցենզավորման կարգը եվ լիցենզիայի ձեվը հաստատելու» մասին 9․12․2004թ․ N 1791-Ն որոշում

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=132768

• «Ռադիոակտիվ նյութերի կամ ռադիոակտիվ նյութեր պարունակող սարքերի պահեստավորման լիցենզավորման կարգը եվ լիցենզիայի ձեվը հաստատելու մասին» մասին 9․12․2004թ․ N 1792-Ն որոշում

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=107246

• «Ռադիոակտիվ նյութերի կամ ռադիոակտիվ նյութեր պարունակող սարքերի արտադրության լիցենզավորման կարգը եվ լիցենզիայի ձեվը հաստատելու մասին» 1․12․2005թ․ N 2140-Ն որոշում

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=107289

Այլ կարգեր՝ ըստ գործունեության տեսակի